محمد بن محمد عوفی بخاریمحمد بن محمد عوفی بخاری، ملقب به سدیدالدین یا نورالدین از دانشمندان و نویسندگان مشهور ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است. ۱ - شرح اجمالیوی از اعقاب عبدالرحمان بن عوف از صحابه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود و به‌همین سبب خاندان او به عوفی شهرت داشت ولادتش در بخارا در اواسط نیمه دوم قرن ششم هجری اتفاق افتاد و تحصیلات او در همان شهر صورت گرفت. ۲ - فعالیتهاوی به بسیاری از بلاد ماوراءالنهر و خراسان و سیستان سفر کرد و به دیدار فضلای مشهور آن بلاد توفیق یافت عوفی تا اواخر دوره قدرت سلطان محمد خوارزمشاه در خراسان و ماوراءالنهر به سر می‌برد. و در ضمن ملاقات با رجال به جمع‌آوری اطلاعات ذی‌قیمت خود که در کتاب‌های خویش ثبت کرده است مشغول بود و در اوان حمله مغول از ماوراءالنهر و خراسان گریخته به بلاد سند رفت. عوفی در مدت توقف یا سیاحت در خراسان و ماوراءالنهر به‌خدمت امرا و علما تقرب حاصل کرد. و مدتی از ملازمان دربار قلج طمغاج خان ابراهیم و پسرش قلج ارسلان خاقان نصر‌ةالدین عثمان بن ابراهیم گشت بعد از فرار به سند خدمت ناصرالدین قباجه (متوفی به‌سال ۶۲۵ ه ق) از ممالیک غوریه را اختیار کرد و در همین مدت کتاب لباب‌الالباب را به‌نام وزیر او عین‌الملک فخرالدین حسین بن شرف‌الملک تصنیف کرد، و نیز به‌فرمان همین پادشاه شروع به‌تالیف جوامع الحکایات نمود و پس از غرق شدن ناصرالدین قباجه به‌سال (۶۲۵ ه ق) به‌خدمت شمس‌الدین التتمش درآمد. و علی‌الخصوص به‌خدمت وزیر او نظام‌الملک را که در «جوامع الحکایات و لوامع الروایات» قوام‌الدین محمد بن ابی‌سعد الجنیدی اختصاص و در دهلی اقامت یافت و کتاب عهد ناصرالدین قباجه شروع نموده بود در حدود سال ۶۳۰ به‌نام این وزیر تمام کرد، و بعد از این تاریخ از زندگی او اطلاعی در دست نیست. (برای اطلاع بیشتر به شرح احوال عوفی رجوع به مآخذ ذیل شود: [۱]
صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۲، ص۱۰۲۶.
[۲]
عوفی، محمد، لباب‌الالباب، مقدمه محمد قزوینی بر ج۱، چ لیدن.
[۳]
عوفی، محمد، جوامع الحکایات، مقدمه معین، چ تهران.
)۳ - عناوین مرتبطعلمای قرن ششم. ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت علما و عرفا، برگرفته از مقاله «محمد عوفی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۰۴. |